İZOTERM HARİTALARI

• Sıcaklığın Dünya üzerinde dağılışını gösteren haritalara denir. İzotermler aynı sıcaklıktaki noktaların birleştirilmesiyle elde edilir. Bunlara eş sıcaklık eğrileri denir.İzoterm haritaları gerçek izoterm ve indirgenmiş izoterm haritaları olarak iki şekilde çizilir.
• Gerçek izoterm haritaları yeryüzünde ölçülen gerçek sıcaklık değerlerine göre çizilir.Engebe ve yükseltinin kısa mesafelerde değiştiği alanlarda gerçek sıcaklık haritaları hazırlamak çok güçtür.Bu yüzden indirgenmiş sıcaklık haritaları hazırlanır.

• İzoterm haritaları yeryüzünde sıcaklığın eşit olarak dağılmadığını göstermektedir.
• İndirgenmiş izoterm haritaları, yeryüzündeki yükseltiler yok sayılarak elde edilen değerlerle çizilir. (her yer 0 metre) İndirgenmiş izoterm haritasında yükseltinin etkisi ortadan kaldırılmıştır.
• İzoterm (eş sıcaklık) eğrileri karasallığın ve sıcak su akıntılarının etkisiyle enlemlerden sapma gösterir.
• İndirgenmiş sıcaklık yeryüzünde sıcaklığın enleme bağlı dağılışını gösteren haritalar çizilirken yükseltinin sıcaklık üzerindeki etkisini ortadan kaldırmak için indirgenmiş sıcaklık değerleri kullanılır.
• Bir yerin indirgenmiş sıcaklığını hesaplamak için yükseltiden kaynaklanan sıcaklık farkı hesaplanır.Bu fark o yerin gerçek sıcaklığına eklenir.

 








Örnek :

900 m yükseklikteki Ankara’da Ocak ayı ortalama sıcaklığı -2°C’dir. Ankara’nın

deniz seviyesine indirgenmiş sıcaklığı kaç °C dir?

Çözüm :

100 m’de sıcaklık 0,5°C azalırsa

900 m’de X°C azalır.

X=900 x 0,5 / 100 = 4,5 °C’dir.

İndirgenmiş Sıcaklık = Gerçek Sıcaklık + Sıcaklık Farkı

İndirgenmiş Sıcaklık = -2 +4,5

İndirgenmiş Sıcaklık = 2,5°C’dir.

Dünya’da ve Türkiye’de Sıcaklığın Dağılışı

Dünya Yıllık İzoterm Haritası İncelendiğinde Şu Sonuçlar Çıkar;

1.Sıcaklık Ekvator'dan kutuplara doğru azalmaktadır.

2.En yüksek sıcaklıklar dönenceler çevresinde görülür.
3.K.Y.K'de sıcaklık farkları büyüktür(karalar daha fazla yani karasallık denizsellik)
4.K.Y.K'de sıcaklık daha yüksektir(karalar daha fazla)
İzoterm eğrileri G.Y.K'de paralellere uygunluk gösterir(denizler daha fazla)
5.K.Y.K'de yüksek enlemlerde karaların batı kesimleri doğu kesimlerinden daha sıcaktır(gulfstrem akıntısı sebebiyle)
6.Termik ekvator daha çok K.Y.K'den geçer. Çünkü kuzeyde karalar,güneyde denizler çoktur. Termik Ekvator en sıcak noktaları birleştiren çizgidir. Termik ekvator, Avustralya çevresi dışında Güney Yarım Küre’ye inmez. Çünkü bu

yarım kürede soğuk su akıntıları daha etkilidir.

Dünya Ocak İzoterm Haritası:

1- Dünya'da en soğuk yerler kış mevsiminin yaşandığı K.Y.K'de en sıcak yerler ise yaz mevsiminin yaşandığı G.Y.K'dedir.(Güney Afrika içleri,Avusturalya Çölleri,Arjantin'in kuzey iç kısımları)
2- K.Y.K'de denizler karalardan daha sıcaktır.
3- K.Y.K'de en soğuk bölgeler Sibirya, Kanada ve Granland'ın kuzey tarafıdır.Buralada sıcaklık -20°C’nin altındadır. Bu durumun nedenleri karasallık ve enlemdir.

4- İzoterm eğrileri özellikle K.Y.K'da paralellerle uygunluk göstermez. Bunun nedeni karaların fazla yer kaplaması ve okyanus akıntılarının etkisidir.

5- 0°C izoterm eğrisi, Grönland’ın kuzeyi ve kutup çevresinden geçer.
>İzoterm eğrileri karalar üzerinde güneye, denizler üzerinde kuzeye doğru sapma gösterir. Bu durum, karaların denizlerden daha soğuk olduğunun kanıtıdır.
Dünya Temmuz İzoterm Haritası:

2- Dünya'nın en sıcak yerleri K.Y.K'de 15-40 derce enlemler arasındadır. En yüksek sıcaklıklar Kuzey Afrika’da Sahra Çölü’nde ve Asya’da  Arabistan Çöllerindedir.

Patagonya Çölü’nde ve Kuzey Avustralya’da görülür.

3- Termik ekvatorun tamamı K.Y.K'dedir.
4- K.Y.K'de izoterm eğrileri karalar üzerinde kuzeye denizler üzerinde güneye doğru uzanır (kara ve denizlerin farklı ısınması)
Yıllık Sıcaklık Farkları:
En sıcak ve en soğuk ayların ortalama sıcaklık dereceleri arasındaki farka, yıllık sıcaklık farkı denir.                                                                                                   
a)En yüksek sıcaklık farkı, orta kuşak karalarının iç kesimlerinde ve çöllerde görülür.
b)En düşük sıcaklık farkı, Ekvator çevresinde ve Okyanuslarda görülür.
c)Orta kuşakta karaların batı kıyılarında yıllık fark az, doğu kıyılarında fazladır.

 Türkiye Ocak Ayı Sıcaklık Dağılışı

>En düşük sıcaklıklar, enlem ve karasallık nedeniyle Kuzeydoğu Anadolu’da Erzurum – Kars Bölümünde görülür.

>En yüksek sıcaklıklar, enlem ve denizellik nedeniyle Akdeniz kıyılarında

görülür.

>Kıyı kesimlerinde denizellik nedeniyle sıcaklık 0°C’nin üstündedir.

İç kısımlarda karasallık nedeniyle sıcaklık düşüktür. Buna bağlı olarak kıyı

bölgeler ile iç bölgeler arasındaki sıcaklık farkı artmıştır.

Türkiye Temmuz Ayı Sıcaklık Dağılışı

 >En yüksek sıcaklıklar enlem etkisi ve nem azlığı nedeniyle Güneydoğu Anadolu’da görülür.

> Enlem etkisi nedeniyle güneyden kuzeye doğru sıcaklık azalır.

> Kıyı bölgeler ile iç bölgeler arasındaki sıcaklık farkı Ocak ayına oranla

azalmıştır.
Türkiye Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı

-İzoterm eğrileri genellikle batı-doğu uzanışlıdır.
-En düşük sıcaklıklar Kuzeydoğu Anadolu’da görülür. Nedenleri :
-Bölgenin kuzeyde yer alması nedeniyle soğuk enlemlere yakın olması
-Bölgenin deniz etkisine kapalı olması nedeniyle karasallığın belirginleşmesi.
-En yüksek sıcaklıklar, Güneydoğu Anadolu’da görülür. Nedenleri :
-Bölgenin güneyde yer alması nedeniyle sıcak enlemlere yakın olması.
-Bölgenin deniz etkisine kapalı olması nedeniyle karasallığın belirginleşmesi
-Bölgenin sıcak ve kuru çöl rüzgarlarına açık olması
Türkiye Yıllık Sıcaklık Farkı
Nemlilik etkisiyle en düşük sıcaklık farkları Karadeniz Bölgesi kıyı kesimlerindedir.
Karasallığın etkisiyle, kıyılardan uzaklaştıkça sıcaklık farkları artar.
En yüksek sıcaklık farkı Doğu Anadolu’da, Erzurum – Kars Platosu’ndadır.
UYARI : Sıcaklık farklarının 15°C nin üstünde olması, Türkiye’nin matematik
konumu ile ilgilidir.

             DESEN BÜYÜKSOY 1C NO:2005